Lộc thần

 “Lộc” đó là chỉ loại bổng cấp theo chức vị của quan lại. Lộc thần 祿神 từ Lộc tinh 祿星 mà ra, mà nguồn gốc của Lộc tinh là tên gọi một vì sao trên bầu trời. Trong Sử kí – Thiên quan thư 史記 - 天官書 có nói, ngôi sao thứ 6 trong Văn Xương cung 文昌宮 là Lộc tinh chuyên quản việc bổng lộc. Về sau sự sùng bái của mọi người đối với Lộc tinh dần nhân thần hoá, giống như Phúc tinh 福星, Thọ tinh 壽星 cũng được phú cho nhân cách.
          Lộc thần, có thuyết cho là Trương Viễn Tiêu 張遠霄 ở Mi Sơn 眉山 Tứ Xuyên 四川, thành đạo tại núi Thanh Thành 青城 vào thời Ngũ đại. Có thuyết cho là “Tống tử Trương Tiên” 送子張仙, tức Mạnh Sưởng 孟昶, Hoàng đế hậu Thục. Trong hí khúc truyền thống, “Lộc tinh bồng con xuống phàm trần”; ngoài ra, trong tranh tết phong tục truyền thống “Phúc Lộc Thọ”, Lộc thần cũng thường bồng hoặc dắt theo một em bé.
          Thời xưa, kẻ sĩ theo đuổi công danh lợi lộc luôn mong được Lộc tinh soi chiếu, được thăng quan phát tài, vạn sự như ý. Vì thế mọi người rất sùng bái Lộc thần.
          Trong dân gian, Lộc thần rất được mọi người ưa thích. Tranh tết với đề tài “Gia quan tiến lộc” 加官進祿, “Phúc Lộc Thọ” 福祿壽, “Quan thượng gia quan” 官上加官, “Mã thượng phong hầu” 馬上封侯 cùng với đồ án cát tường rất được lưu hành. Trên sân khấu, cũng lưu truyền “gia quan” 加官, với cách biểu diễn truyền thống này, “gia quan” cũng gọi là “khiêu gia quan” 跳加官 là tiết mục được diễn thêm trước khi diễn tiết mục chính thức, đa phần do một người biểu diễn. Người biểu diễn mặc áo đỏ, mặt mang “gia quan kiểm” 加官臉 (một loại mặt nạ), tay cầm cái hốt, bước ra sân khấu đi vòng 3 lần, không nói lời nào. Ra sân khấu lần sau, tay bồng em bé (bằng đạo cụ), đi vòng 3 lần rồi vào. Lần ra cuối cùng miệng cười tưoi, vừa nhảy vừa hướng đến người xem mở tấm vải màu đỏ có viết 4 chữ “Gia quan tiến lộc”, lại đi vòng 3 lần rồi vào, và tiết mục chính thức bắt đầu.
          Quan viên mặc áo đỏ mặt trắng mà diễn viên đóng chính là Lộc tinh. Gia quan mang ý nghĩa thăng quan. Khiêu gia quan thường diễn vào những lúc lễ tết hoặc ngày vui. “Lộc thần” xuất hiện, biểu thị người xem được cát tinh soi chiếu,  được gia quan tiến lộc.

                                                                         Huỳnh Chương Hưng
                                                                         Quy Nhơn 11/02/2013
                                                                            Mồng 2 tết Quý Tị

Dịch từ nguyên tác Trung văn
LỘC THẦN
祿神
Trong quyển
CÁT TƯỜNG ĐÍCH TRUNG QUỐC
吉祥的中國
Bản công ti biên tập bộ biên soạn
Ngọc thụ đồ thư ấn loát hữu hạn công ti, năm Dân Quốc thứ 90.

https://www.chuonghung.com/2013/02/dich-thuat-loc-than.html