Văn Xương Đế Quân 文昌帝君 là vị thần tiên chủ quản công danh lợi lộc chốn nhân gian được mọi người sùng bái. Đối với sĩ tử, Văn Xương Đế Quân có địa vị rất cao.

Tượng Văn Xương Đế Quân (ảnh: internet )

-----------------------------------

VĂN XƯƠNG ĐẾ QUÂN LÀ VỊ THẦN NÀO

Văn Xương, vốn là tên sao, bao gồm Đại khỏa tinh 大顆星, tức gọi chung 6 ngôi sao phía trên Đẩu Khôi 斗魁. Các chiêm tinh gia cổ đại giải thích đó là cát tinh chủ về đại phú đại quý, còn Đạo giáo thì tôn làm thần, chủ về công danh lộc vị, nhân đó còn có tên là Văn tinh 文星. Thời Tuỳ Đường sau khi chế độ thi cử xác lập, Văn Xương tinh càng được sĩ tử sùng bái, tuyên xưng chủ về khoa cử tước lộc văn võ, vì thế các nơi đua nhau lập Văn Xương cung 文昌宮, Văn Xương từ 文昌祠, Văn Xương các 文昌閣để thờ phụng Văn Xương Thần, chủ tể công danh lợi lộc.
          Tương truyền “tổ miếu” 祖廟 của những Văn Xương Cung này chính là Văn Xương Cung tại huyện Tử Đồng 梓潼 tỉnh Tứ Xuyên 四川. Mà tiền thân của toà Văn Xương cung này lại là Á Tử từ 亞子祠, được lập để kỉ niệm Trương Á Tử 張亞子 đời Tấn.
          Trương Á Tử là người con có hiếu nổi tiếng trong lịch sử, đối với mẫu thân ông cực kì hiếu thuận. Trương Á Tử làm quan triều Tấn, nhưng bất hạnh chết vì chiến trận. Sau khi ông mất, bách tính lập miếu thờ. Lâu dần diễn biến thành vị thần của huyện Tử Đồng, nên được gọi là “Tử Đồng Thần” 梓潼神. Trong quyển Thanh Hà nội truyện 清河內傳 của Đạo sĩ thời Tống Nguyên giả thác Tử Đồng giáng bút có nói, Tử Đồng sinh vào đầu đời Chu, sau trải qua 73 đời, cuối đời Tây Tấn giáng sinh làm Trương Á Tử tại Tứ Xuyên, rồi trở thành Tử Đồng Thần. Ngọc Hoàng Đại Đế sai ông cai quản phủ Văn Xương cùng tước vị chốn nhân gian.
          Loạn An Sử 安史 đời Đường, Đường Huyền Tông 唐玄宗 chạy đến Tứ Xuyên, theo truyền thuyết Tử Đồng Thần nghinh tiếp Đường Huyền Tông tại cầu Vạn Lí 萬里, Huyền Tông bèn phong làm Tả thừa tướng. Về sau Đường Hi Tông 唐僖宗 tránh nội loạn cũng chạy vào đất Thục, phong Tử Đồng Thần làm Tế Thuận Vương 濟順王. Do bởi các Hoàng đế triều Đường sùng tín, danh tiếng của Tử Đồng Thần vang xa, và dần cùng với Văn Xương Thần hợp lại làm một, đến đời Nguyên, Hoàng đế Nhân Tông 仁宗 phong Tử Đồng Thần là Phụ Văn Khai Hoá Văn Xương Tư Lộc Hoành Nhân Đế Quân 輔文開化文昌司祿宏仁帝君, gọi tắt là Văn Xương Đế Quân 文昌帝君. Từ đó Văn Xương Đế Quân được xem là vị thần cát tường được lưu truyền rộng rãi trong dân gian.

CHÚ CỦA NGƯỜI DỊCH
          Văn Xương Đế Quân 文昌帝君, gọi đầy đủ là Văn Xương Tử Đồng Đế Quân 文昌梓潼帝君, gọi tắt là Tử Đồng Đế Quân 梓潼帝君, Văn Xương Quân 文昌君, là vị thần bảo hộ văn chương và thi cử. Dân gian đã lẫn lộn Văn Xương 文昌 với Văn Khúc tinh 文曲星 trong Thất tinh Bắc Đẩu 七星北斗. Tuy cả hai trong truyền thuyết đều là tinh quân nắm giữ văn chương và thi cử, nhưng cả hai khác nhau. Ở Trung Quốc có câu: “Bắc Khổng Tử, Nam Văn Xương” 北孔子南文昌, có thể thấy tín ngưỡng Văn Xương Tử Đồng Đế Quân rất thịnh hành ở phương Nam. Vùng Tứ Xuyên tương truyền Văn Xương Đế Quân hoá thân làm Ôn Tổ Đại Thần 瘟祖大神, giáng phục ngũ ôn thần, cho nên có thể chế phục ôn dịch.
          Văn Xương Tử Đồng Đế Quân vốn là Trương Dục 張育 xưng hiệu là Thục Vương 蜀王 cùng với thần địa phương Tử Đồng 梓潼là Á Tử 亞子, hai nhân vật hợp lại thành thần minh. Người lúc bấy giờ cho rằng “Trương Dục” tức Tử Đồng Thần Á Tử chuyển thế hoá thân, cho nên gọi ông là “Trương Á Tử” 張亞子.
          Văn Xương Đế Quân cùng với Đại Khôi Tinh Quân 大魁星君, Chu Y Tinh Quân 朱衣星君, Thuần Dương Đế Quân 純陽帝君, Quan Thánh Đế Quân 關聖帝君 hợp xưng là “Ngũ Văn Xương” 五文昌, được nhân sĩ học trò kính phụng.
          Nguồn http://zh.wikipedia.org/wiki

 Huỳnh Chương Hưng ( việt dịch)
Quy Nhơn 01/01/2014

Nguyên tác Trung văn
VĂN XƯƠNG ĐẾ QUÂN
文昌帝君

Trong quyển
CÁT TƯỜNG ĐÍCH TRUNG QUỐC
吉祥的中國
Bản công ti biên tập bộ biên soạn
Ngọc thụ đồ thư ấn loát hữu hạn công ti, năm Dân Quốc thứ 90.